Mnoge tvrđave su remek-djela arhitekture svog vremena. Njihovi impozantni zidovi, kule, bastioni i druge strukture često su impresivni primjeri graditeljske vještine i inženjeringa.
Tvrđave su prava riznica istorije. Arhitektura tvrđava je često fascinantna, a njihovi impozantni zidovi, kule i bastioni su pravo remek-djelo graditeljske vještine.
Posjeta tvrđavama može biti više od običnog turističkog iskustva – može biti prilika za avanturu, učenje, relaksaciju i stvaranje divnih uspomena. Zvuči li to kao nešto što bi te zainteresovalo?
Zahvaljujući burnoj istoriji Bosna i Hercegovina se može pohvaliti velikim brojem tvrđava. A u nastavku ovog teskta vam pišemo o nekima koje su nas oduševile.
1. Maglajska tvrđava
Stari grad Maglaj je nacionalni spomenik i čini ga tvrđava iz srednjovjekovnog i osmanskog perioda.
Najstariji tragovi Maglajske tvrđave potiču još iz srednjeg vijeka, a smatra se da je izgrađena u 14. vijeku. Originalno je bila drvena, ali je kasnije, tokom osmanske vladavine, pretrpjela značajne izmjene i nadogradnje, poput izgradnje kamenih bedema.
Maglajska tvrđava se sastoji od pet kula: Širbegova, Dizdareva, Branič kula, Kapetanova i sahat kula. Smatra se da je u sahat kuli nekada bilo i zvono.
Tvrđava je bila strateški važna tačka tokom mnogih sukoba i bitaka koje su se odvijale na ovim prostorima. Tokom osmanske vladavine, bila je važna vojna baza koja je čuvala put koji je povezivao Bosnu sa sjevernim dijelom carstva. Kasnije, tokom austrougarske vladavine, tvrđava je takođe imala važnu vojnu ulogu.
Danas ovo mjesto privlači turiste i posjetioce svojom impresivnom arhitekturom i bogatom istorijom. Posjetiocima pruža priliku da istraže njen kompleks i uživaju u prekrasnom pogledu na okolni krajolik s visokih zidina tvrđave. Takođe, povremeno se ovdje organizuju kulturni događaji i manifestacije.
2. Tvrđava Vranduk
Vrandučka tvrđava je još jedno značajno istorijsko zdanje smješteno u Bosni i Hercegovini. Nalazi se u blizini Zenice, na rijeci Bosni, i predstavlja važan spomenik srednjovjekovne arhitekture na prostoru centralne Bosne.
Tvrđava je podignuta u 14. vijeku i smatra se jednom od najvažnijih vojnih utvrda u tom periodu. Izgrađena je na strateški važnoj lokaciji, na brdu iznad rijeke Bosne, što je omogućavalo kontrolu trgovinskih puteva i pristupačnih prolaza u tom regionu.
Bila je banski, a zatim i kraljevski grad. Prvi put spominje se 1410. godine. U okolini Vranduka razvio se sistem odbrambenih objekata i unutar tih zidina manje naselje sotto Vranduch. U njemu su bosanski kraljevi primali delegacije, potpisivali ugovore i izdavali povelje.
Tokom svoje istorije, Vrandučka tvrđava nerijetko je bila meta napada. Osmanlije su je osvojile u 15. vijeku i kasnije je nadogradile, čineći je još jačom vojnom utvrdom. A koliko je tvrđava bila mudro izgrađena, dovoljno govori podatak da je u svom pohodu na Bosnu 1697. godine, Eugen Savojski, uočivši težinu osvajanja grada, zaobišao Vranduk.
Međutim, tokom dugog perioda napuštenosti, tvrđava je postepeno propadala, a posebno je oštećena tokom austrougarske okupacije kada su neki dijelovi tvrđave korišteni kao kamenolom za izgradnju novih objekata.
Danas, Vrandučka tvrđava predstavlja važan kulturni spomenik i popularno turističko odredište. Posjetioci mogu istražiti njene zidine, kule i ostatke arhitekture koja svjedoči o burnoj prošlosti ovog područja. Takođe, tvrđava pruža prekrasan pogled na rijeku Bosnu i okolni pejzaž.
Unutar zidova pronađeni su brojni arheološki nalazi koji su pohranjeni u Muzeju grada Zenice.
Unatoč oštećenjima koja su pretrpjela tokom vijekova, Vrandučka tvrđava ostaje važan simbol istorije i kulture centralne Bosne.
3. Tešanjska gradina
Tešanjska tvrđava, specifična je jer spada među tri najveće i najočuvanije u Bosni i Hercegovini. Ima površinu 6300 metara kvadratnih, a obim bedema 400 metara.
Smještena je na strateški važnoj lokaciji, u gradu Tešnju, na stjenovitoj litici iznad rijeke Tešanjke, što joj je omogućilo kontrolu nad važnim trgovinskim putevima i prilazima gradu.
Pod današnjim imenom Tešanj se prvi put spominje 1461. godine u povelji, kojom kralj Stjepan Tomašević svom stricu Radivoju Krstiću daruje grad Tešanj, ali gradina datira mnogi prije te godine.
Najstariji tragovi naselja na ovom mjestu potiči iz praistorijskog perioda čemu svjedoče mnogi arheološki nalazi. Što se tiče samog objekta tvrđave, vjeruje se da su njenu gradnju započeli Iliri još prije 2200 godina i da je taj prvi objekat bio na samom vrhu današnje tvrđave. Tvrđava današnji izgled vuče iz 18. vijeka.
U njenim kulama – Dizdarovoj i Kapetanovoj danas se nalazi stalna postavka Javne ustanove Muzeja Tešanj, jedine kulturne ustanove iz BiH koja je 2014. godine bila nominovana za nagradu Evropski muzej godine. Ispred kula često se održavaju kulturne manifestacije.
4. Ostrožac tvrđava
Nalazi se u blizini grada Cazina i predstavlja jedno od najbolje očuvanih srednjovjekovnih utvrđenja na prostoru Bosne i Hercegovine.
Izgrađena je na strmom stjenovitom brdu iznad rijeke Une, što joj je omogućilo izuzetno dobru poziciju za nadzor i kontrolu tog dijela teritorije.
Tvrđava je nepravilnog kružnog oblika sa kapikulom i kružnom branič-kulom uz koju se nalazi bunar. Prvi spomen tvrđave je iz 1286. Tada je bila je u posjedu knezova Babonića-Blagajskih (knezovi Ostroški). Zatim je prešla pod vlast Antuna Bakšića 1552. U ruke osmanlija pala je 1577. Od 17. vijeka tu je sjedište Ostrožačke kapetanije koja je najjača u Bosanskoj krajini. Dizdari i kapetani bili su Beširevići.
Osmanlije dograđuju tvrđavu u južnom dijelu oko 1700. Sjeverni srednjovjekovni dio grada prozvao se narodnim, a južni dio grada gospodskim. Tu je 1833. bilo 28 topova.
Zbog učešća u protivljenju reformama sultana Mahmuda II 1837. prognan je posljednji ostrožački kapetan iz loze Beširevića Murad-beg Beširević. Njegov unuk, Mehmed-beg Beširević je ruševan ostrožački grad prodao Isabelli von Berks rođ. Adamović-Čepinski, supruzi tadašnjeg načelnika Bihaćkog okruga (Veliki župan) Dr. Lothara von Berksa.
Ostatak tvrđave danas predstavlja popularno turističko odredište, posebno za ljubitelje istorije i arhitekture. Samtra se da je za najveći doprinos i očuvanje ove tvrđave zaslužna porodica Berks, zbog čega je ponekad i nazivaju Berksova tvrđava. Posjetioci danas mogu istražiti njene zidine, kule, i unutrašnje dvorište, te uživati u predivnom pogledu na rijeku Unu i okolni krajolik.
5. Travnička tvrđava
Tvrđava Travnik, poznata i kao Stari grad Travnik, je istorijski spomenik koji se nalazi u gradu Travniku, Bosna i Hercegovina. Smještena je na brdu iznad starog dijela grada, pružajući spektakularan pogled na okolne planine i doline.
U do sada poznatim istorijskim izvorima ne postoji podatak o godini i trajanju izgradnje, kao ni o graditelju. Istoričari su saglasni da je tvrđava sagrađena u drugoj polovini 14. ili prvoj polovini 15. vijeka. Po načinu gradnje pretpostavlja se da ju je podigao kralj Tvrtko II Kotromanić.
Unutar tvrđave nalaze se ostaci starih kula, bedema i drugih vojnih struktura. Takođe, unutar tvrđave se nalazi i nekoliko značajnih istorijskih objekata, uključujući džamiju i stari hamam.
